W związku ze zmianami w przepisach dot. weterynaryjnych produktów leczniczych, które weszły w życie 28 stycznia br. konieczne staje się podjęcie kroków, mających na celu ograniczenie użycia antybiotyków w chowie i hodowli zwierząt. Wśród kluczowych działań, które należałoby wdrożyć jak najszybciej są:
Wydłużenie czasu odsadzania młodych od matek.
Obecnie prawo UE pozwala na odsadzenie prosiąt, już w 21 dniu ich życia. Tak wczesne odsadzenie jest przyczyną występowania biegunki poodsadzeniowej, która jest jedną z głównych powodów podawania antybiotyków w hodowli trzody chlewnej. W wielu krajach europejskich biegunka poodsadzeniowa jest leczona przez podawanie paszy zawierającej wysokie dawki tlenku cynku (podawanie paszy leczniczych). Od 26 czerwca 2022 ta metoda będzie zakazana w UE, gdyż użycie obornika (z odchodów zwierząt) zawierającego wysokie stężenie tlenku cynku jest szkodliwe dla środowiska. Z tego powodu zapobieganie biegunce poodsadzeniowej powinno opierać się na późniejszym odsadzaniu prosiąt. Powinny one pozostawać z matką przynajmniej do 35 dnia życia. dowody wskazują, że taki czas przebywania z matką sprzyja zmniejszeniu ilości stosowanych antybiotyków.
- Dobór odpowiednich ras i grup hodowlanych zwierząt.
Współczesne brojlery rosną w tak szybkim tempie, by ich ubój mógł nastąpić, gdy mają zaledwie 32 dni. Tak gwałtowne tempo wzrostu jest jedną z głównych przyczyn złego stanu zdrowia kurcząt. Istnieją dowody, że dobór ras z wolniejszym tempem wzrostu może przyczynić się do drastycznego spadku zapotrzebowania na antybiotyki w chowie kurcząt na mięso. Należy więc wprowadzić nowy minimalny wiek ubojowy wynoszący 56 dni. W hodowli i chowie każdego gatunku zwierząt gospodarskich powinno dobierać się rasy charakteryzujące się lepszym zdrowiem i większą odpornością na choroby. Powinno również odejść się od hodowli wysokopłodnych loch, które są w stanie rodzić bardzo liczne mioty prosiąt, ponieważ locha nie jest w stanie wykarmić tak licznego potomstwa. To poważnie ogranicza możliwość wydłużenia czasu pozostawania noworodków z matką.
- Zmniejszenie obsady zwierząt trzymanych w pomieszczeniach zamkniętych. Zapewnienie ich wzbogaconego środowiska.
Zbyt duża liczba zwierząt na danej przestrzeni (tzw. zbyt duże zagęszczenie obsady) wpływa na pogorszenie higieny zwierząt, podnosi poziom stresu u zwierząt i ułatwia przenoszenie chorób. Prawo UE pozwala na by maksymalna gęstość obsady dla brojerów wynosiła 42 kg na metr kwadratowy. W przeliczeniu daje to miejsce o wielkości jednej kartki A4 dla jednego kurczęcia. Maksymalna gęstość obsady powinna wiec zostać zmniejszona do 25 kg/m2, w szczególności dla zwierząt trzymanych wyłącznie w pomieszczeniach zamkniętych. Gęstość obsady powinna zostać także zmniejszona w przypadku innych gatunków zwierząt gospodarskich utrzymywanych w zamknięciu,, w szczególności prosiąt. Zwierzęta nie powinny być trzymane w jałowym środowisku, które prowadzi do podniesienia stresu wywołanego brakiem możliwości wyrażaniach gatunkowych zachowań. Miejsce utrzymania zwierząt musi zostać urozmaicone poprzez ściółkowanie podłogi słomą, a także poprzez dostęp do przedmiotów takich jak np. bele słomy, drewniane pieńki czy nawet zabawki – dając możliwość realizacji naturalnych zachowań i w konsekwencji obniżając poziom stresu.
- Zapewnienie wyjścia na wolny wybieg.
Pomimo faktu, iż dane dotyczące związku pomiędzy systemem utrzymania zwierząt gospodarskich a poziomem podawania antybiotyków na razie pozostają dość znikome, to jednak na podstawie dostępnych badań można stwierdzić, że zapewnienie zwierzętom dostępu do świeżego powietrza – ekologiczny chów i hodowla, systemy z wolnym wybiegiem lub pastwiskowe – skutkuje znaczącym ograniczeniem podawania antybiotyków. Należy zachęcać hodowców do utrzymywania zwierząt poza budynkami lub chociaż zapewniania im dostępu do wolnego wybiegu, gdyż sprzyja to zmniejszeniu występowania chorób i pozwala na ograniczenie stosowania antybiotyków. Należy przy tym pamiętać, że chów zwierząt w systemie wolnowybiegowym wymaga doboru odpowiednich ras.
- Zapewnienie odpowiedniej ilości błonnika w diecie.
Zapewnienie określonych rodzajów błonnika w diecie może spowodować rozwój korzystnych bakterii i zmniejszenie patogenów, poprawiając stan zdrowia jelit u zwierząt. Obecność błonnika w diecie może także zmniejszać stres i ograniczyć występowanie zaburzeń zachowania, takich jak np. obgryzanie ogonów u świń. Ograniczenie zawartości białka na rzecz błonnika w diecie miało już swoje zastosowanie jako metoda ograniczenia występowania chorób i stosowania antybiotyków zarówno u świń jak i u drobiu. Zgodnie ze standardami dobrostanu należy zapewnić wszystkim zwierzętom gospodarskim odpowiednią ilość błonnika w codziennej diecie, w szczególności zwierzętom utrzymywanym w zamknięciu.
- Wprowadzenie zakazu obcinania ogonów prosiętom.
Pomimo faktu, że rutynowe obcinanie ogonów prosiętom jest nielegalne w UE, to ten zakaz jest w większości krajów powszechnie lekceważony. Nadal rutynowe obcinanie ogonów prosiętom bez znieczulenia jest zabiegiem stosowany w znaczącej większości europejskich ferm świń. Obcięcie ogona u prosiąt może wywołać długotrwały chroniczny ból i infekcje. Ma on zapobiegać wzajemnemu obgryzaniu ogonów przez świnie, co stanowi jedno z zaburzeń zachowania u świń w intensywnym chowie. Za czynniki wywołujące takie zaburzone zachowaniu u świń uznaje się zbyt dużą gęstość obsady, brak możliwości rycia (gdyż nie mają one dostępu do głębokiej warstwy słomy), zły stan zdrowia i dietę niskobłonnikową. Te czynniki skutkują także stosowaniem dużej ilości antybiotyków. W kilku krajach europejskich wprowadzono całkowity zakaz obcinania ogonów, z wyjątkiem przypadków, w których zabieg ten jest potrzebny ze względów zdrowotnych. W tych krajach ni występuje problem z obgryzaniem ogonów na znaczną skalę, co jest efektem zachowania wyższych standardów dobrostanu zwierząt. Standardy te zawierają między innymi zalecenia dotyczące mniejszej gęstości obsady świń i stosowanie odpowiedniego materiału ściółkowego, np. słomy. Zapewnienie wyższych standardów dobrostanu ma również wpływ na zmniejszenie zapotrzebowania na antybiotyki. Warto przy tym wspomnieć, że wszystkie kraje w Europie, w których zanotowano najniższy poziom stosowania antybiotyków w chowie i hodowli zwierząt przestrzega zakazu wykonywania zabiegu odcinania ogonów. Zakaz ten powinien zostać wprowadzony we wszystkich krajach. Wyjątkiem powinno być jedynie problemy zdrowotne występujące u danego zwierzęcia.